Jump to: အညႊန္း, ရွာေဖြရန္
| ေသာမတ္စ္အယ္ဗာအက္ဒီဆင္ Thomas Alva Edison | |
 "Genius is one percent inspiration, ninety-nine percent perspiration." – Thomas Alva Edison, Harper's Monthly (September 1932) | |
| Born | February 11, 1847(1847-02-11) Milan, Ohio |
|---|---|
| Died | October 18, 1931 (aged 84) West Orange, New Jersey |
| Occupation | inventor, scientist, businessman |
| Religious beliefs | Deist |
| Spouse(s) | Template:Marriage Template:Marriage |
| Children | Marion Estelle Edison (1873–1965) Thomas Alva Edison Jr. (1876–1935) William Leslie Edison (1878–1937) Madeleine Edison (1888–1979) Charles Edison (1890–1969) Theodore Miller Edison (1898–1992) |
| Parents | Samuel Ogden Edison, Jr. (1804–1896) Nancy Matthews Elliott (1810–1871) |
အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ မီလန္၌ ေမြးဖြားသည္။ အက္ဒီဆင္ကို ငယ္စဥ္၌
စာသင္ေက်ာင္းသို႔ပို႔ရာ အဆင္မေျပလွသျဖင့္ မိခင္ျဖစ္သူက သူ႔ကို
ေနအိမ္မွာပင္ စာသင္ေပးရန္ ဆုံးျဖတ္လိုက္သည္။ သူဖတ္ဖို႔
စာအုပ္အမ်ားအျပားကို သူ၏ မိခင္က ရွာေဖြေပးခဲ့သည္။
အက္ဒီဆင္သည္ သိလိုျမင္လိုစိတ္ ျပင္းျပသည့္ ကေလးသူငယ္ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ အျမဲလိုပင္ အရာဝတၳဳမ်ား မည္သို႔ျဖစ္တည္ ေျပာင္းလဲ လွုပ္ရွားေနသည္ကို သူသိခ်င္ေနသည္။ သူ႔မိခင္က ေနအိမ္၌
လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ခန္းတစ္ခု ထူေထာင္ေပးထားသည္။ သူ႔လက္ေတြ႕ခန္းထဲတြင္
သူတီထြင္ထားသည့္ အရာမ်ား အေတာ္မ်ားမ်ားကို ေတြ႕ရွိရသည္။
အက္ဒီဆင္၏ လူသိအမ်ားဆုံး တီထြင္မွုမွာ လၽွပ္စစ္မီးလုံးပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုေခတ္ ထိုအခါက ေနအိမ္မ်ား၌ ဓာတ္ေငြ႕ သို႔မဟုတ္ ေရနံဆီမီးအိမ္မ်ား သုံးစြဲေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ေဈးသက္သာေသာ လၽွပ္စစ္မီးကို
အသုံးျပဳျခင္းအားျဖင့္ အလင္းေရာင္ရရွိေရး သူအႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။
ဇြဲျဖင့္ တီထြင္ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ လၽွပ္စစ္မီးခလုတ္
ဖြင့္လိုက္႐ုံမၽွျဖင့္ အခ်ိန္မေရြး လၽွပ္စစ္မီး အလင္းေရာင္ ရရွိလာျခင္း
ျဖစ္သည္။
သူသည္ ပထမဆုံး လၽွပ္စစ္ဓာတ္အားေပး စက္႐ုံကို တည္ေထာင္ၿပီး နယူးေယာက္ၿမိဳ႕၌ ၁၈၈၂ ခုႏွစ္တြင္ စက္႐ုံဖြင့္လွစ္သည္။
အက္ဒီဆင္သည္ ႐ုပ္ရွင္ကင္မရာကိုလည္း တီထြင္သည္။ ယေန႔ေခတ္ လူေနအိမ္ႏွင့္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျမင္ေတြ႕ရသည့္ လၽွပ္စစ္ဆိုင္ရာ စက္အမ်ားအျပားမွာ သူ႔အေတြး၊ သူ႔တီထြင္မွုမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
တီထြင္ေအာင္ျမင္မွုဟူသည္ ၁ % ေသာ ဉာဏ္ကြန႔္ျမဴးမွုႏွင့္ ၉၉ % ေသာ ေခၽြးထြက္မွုတို႔၏ ရလဒ္ျဖစ္သည္ဟု အက္ဒီဆင္က ဆိုသည္။ လူသားအက်ိဳးျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားကို တီထြင္သူ ေသာမတ္ အက္ဒီဆင္သည္ အသက္ ၈၄ ႏွစ္အရြယ္တြင္
နယူးဂ်ာစီျပည္နယ္ ဝက္စ္ေအရိန႔္၌ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔က
ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ယေန႔ေခတ္လူ႔ေဘာင္ေလာကကို ေသာမတ္စ္အယ္လ္ဗာအက္ဒီဆင္၏ တီတြင္ျပဳလုပ္ခဲ့မႈမ်ားက နက္နဲစြာအက်ိဳးျပဳေနေလသည္။
ေသာမတ္စ္အယ္လ္ဗာအက္ဒီဆင္ ကို ၁၈၄၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ အမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၊ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ ၊ မီလန္ျမိဳ႔၌္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္သည္ ဆမ္ျမဳရယ္အက္ဒီဆင္ဂ်ဳနီယာ ႏွင့္
နန္စီအီလိယက္အက္ဒီဆင္ တို႔၏သတၲမေျမာက္ရင္ေသြးျဖစ္ျပီး ေမာင္ႏွမမ်ာအနက္
အငယ္ဆံုးလည္းျဖစ္သည္။
သူ၏မိဘမ်ားမွာ လူလတ္တန္းစား ပညာတတ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အက္ဒီဆင္ ၇ ႏွစ္သားအရြယ္ေရာက္ေသာ္ ္ ဖခင္မွာ Fort Gratiot စစ္တပ္စာတိုက္တြင္ သြားေရာက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရေသာေၾကာင့္ မိသားစုတစ္ခုလံုး မစ္ရွီဂန္ျပည္နယ္ ၊
ဟူရြန္ဆိပ္ကမ္း Port Huron သို႔ေျပာင္းေရႊ႔ခဲ့ရေလသည္။
Port Huron တြင္အက္ဒီဆင္ ေက်ာင္းစတက္ခဲ့သည္။ စာသင္ခန္းထဲတြင္ အရြယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေက်ာင္းသား ၃၈ ေယာက္ႏွင့္အတူ ပညာသင္ၾကားရေလသည္။ သူ၏ ဆရာ ၊ ဆရာမမ်ားက အက္ဒီ္ဆင္အား ဥာဏ္အထိုင္းဆံုးေက်ာင္းသားအျဖစ္
သတ္မွတ္ၾကသည္။
အကယ္၍သာ ယေန႔ေခတ္ကဲ့သို႔ စိတ္ပညာ တိုးတက္မႈမ်ား ထိုေခတ္အခ်ိန္က ရွိခဲ့ပါလွ်င္ အက္ဒီဆင္သည္ ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) ေရာဂါလကၡဏာ ခံစားေနရေသာ ကေလးငယ္တစ္ဦးမွန္းသိခဲ့ၾကေပလိမ့္မည္။
နားအႀကားအာရံု ခြၽတ္ယြင္းမႈေၾကာင့္ အက္ဒီဆင္ သည္ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာမ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးရာ၌ အခက္အခဲျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေက်ာင္းေခၚခ်ိန္မမွန္ေသာ ေက်ာင္းေျပးေလးျဖစ္ခဲ့ျပီး
သူ၏မိခင္က ေက်ာင္းမွထုတ္ကာ အိမ္မွာပင္ စာသင္ေပးခဲ့ေလသည္။
အိမ္တြင္္ စာအုပ္ ၊ စာေပမ်ားစြာကို ဖတ္ရႈေလ့လာခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္သည္ စာကိုအသာငမ္းငမ္းဖတ္တတ္သူျဖစ္ေလသည္။ သူ၏မိခင္က က်မ္းစာသင္ေပးခဲ့သလို ဖခင္ျဖစ္သူက ဂႏၶ၀င္စာေပမ်ားကို ဖတ္ရႈရန္တိုက္တြန္းခဲ့သည္။
အားေပးအားေျမွာက္ျပဳသည့္အေနျဖင့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ဖတ္ျပီးသြားတိုင္း
အက္ဒီဆင္အား ၁၀ ျပား ဆုခ်ေလသည္။
မႀကာမီမွာပင္ အက္ဒီဆင္ဆိုေသာ ကေလးငယ္သည္ ကမၻာ႔သမိုင္းကို အထူး စိတ္၀င္စားခဲ့ျပီး ရွိတ္စပီးယားျပဇာတ္မ်ားကို အထူး ႏွစ္ျခိဳက္ခဲ့ေလသည္။ ကဗ်ာမ်ားက ိုျပန္လည္ ရြတ္ဆိုျခင္းႏွင့္ စာဖတ္ျခင္းသည္ သူ၏
အႏွစ္သက္ဆံုးအရာမ်ားျဖစ္ခဲ့သည္။ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္တြင္ Gibbon's Rise And
Fall Of The Roman Empire, Sears' History Of The World, and Burton's
Anatomy Of Melancholy, The World Dictionary of Science , ESifh
Practical Chemistry စာအုပ္တို႔ကိုဖတ္ရႈေလ့လာျပီးျဖစ္ေနေလသည္။ သူသည္
နယူတန္၏ရူပေဗဒနိယာမမ်ား ၊ သခ်ၤာ ႏွင့္ ဓါတုေဗဒ ဘာသာရပ္မ်ားကိုလည္း
အထူးစိတ္၀င္စားခဲ့သည္။
သူသည္ Grand Trunk Railway ဘူတာရံု၌ သတင္းစာမ်ား၊ သၾကားလံုး ႏွင့္မုန္႔မ်ားေရာင္းျခင္း အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ကသူ၏အသက္မွာ ၁၂ ႏွစ္သာ ရွိေသးသည္။ ေနအိမ္ေျမေအာက္ခန္းထဲတြင္ ဓါတုေဗဒဓါတ္ခြဲခန္းတစ္ခုျပဳလုပ္ကာ
စမ္းသပ္ေလ့လာမႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ေျမေအာက္ ဓါတ္ခြဲခန္းမွထြက္လာေသာ အန႔ံဆိုးမ်ားကို သူ၏မိခင္က သည္းမခံႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနခိ်န္တြင္ ဘူတာရံု၌္ ကုန္ရထားအလြတ္တစ္ခုကို သူ၏ဓါတ္ခြဲခန္းအျဖစ ္အသံုးျပဳခြင့္ရခဲ့ေသာေၾကာင့္ အက္ဒီဆင္သည္ သူ၏
အားလပ္ခ်ိန္မ်ားအား္ ဓါတ္ခြဲခန္းတြင္သာ အခ်ိန္ကုန္ေလ့ရွိသည္။
တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲပင္ Grand Trunk Herald ဟုအမည္ေပးထားေသာ အပတ္စဥ္သတင္းစာတစ္ေစာင္ကိုလည္း ထုတ္ေ၀ခဲ့ေလသည္။ ျပည္တြင္းစစ္ မတိုင္မီအခ်ိန္က လင္ကြန္း နွင့္ ေဒါက္ကလပ္စ္ တို႔၏ စကားစစ္ထိုးပြဲမ်ားကို
ထည့္သြင္းေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သျဖင့္ သူ၏သတင္းစာမွာ ေရာင္းေကာင္းခဲ့သည္။
တစ္ေန႔လွ်င္ သတင္းစာေရာင္းရေငြမွာ
၁၀ ေဒၚလာႏွင့္အထက္ရွိေလသည္။
အသက္ ၁၄ႏွစ္အရြယ္ မီးရထားဘူတာရံု၌အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ အက္ဒီဆင္၏ဘ၀ တစ္မ်ိဳးတစ္မည္ေျပာင္းလဲရန္အေၾကာင္းဖန္လာခဲ့သည္။ မီးရထားလာေနစဥ္္ ို႔ေျပးလႊားကစားရင္း မီးရထားလမ္းေပၚသုိ႔ ျပဳတ္က်ေသာ မီးရထားရံုပိုင္ႀကီး၏
ရင္ေသြးတစ္ဦးအား အက္ဒီဆင္ ကယ္တင္ခဲ့ရာမွ ရံုပိုင္ႀကီး က
ေက်းဇူးဆပ္ေသာအားျဖင့္ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းပညာကို သင္ေပးခဲ့ေလသည္။
ေၾကးနန္းရုိက္နည္းပညာတတ္ေျမာက္ျပီး ေနာက္၁၈၆၂ မွ ၁၈၆၈ အတြင္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနာက္အလယ္ပိုင္း ၊ ေတာင္ပိုင္း ၊ ကေနဒါ ႏိုင္ငံတို႔ ႏွင့္ နယူးအဂၤလန္ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ေၾကးနန္းရိုက္သူအျဖစ္
လွည့္လည္ေျပာင္းေရႊ႔တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ထိုအခ်ိန္အေတာအတြင္း အက္ဒီဆင္သည္ သတင္းပို႔ေသာစာသားမ်ားကို အလိုအေလ်ာက္ ရိုက္ႏွိပ္ေပးသည့္ ေၾကးနန္းရိုက္ကိရိယာကို တီထြင္ခဲ့ေလသည္။ ၁၈၆၉ တြင္ သူ၏တီထြင္မႈျဖစ္ေသာ ေၾကးနန္းရိုက္ျခင္းႏွင့္
စာသားမ်ားကိုပံုႏွိပ္ေပးျခင္း ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး အသံုးျပဳႏိုင္ေသာ
စက္ကိရိယာမွာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာျပီး အေျမာက္အမ်ား
တီထြင္ထုတ္လုပ္လာရေသာေၾကာင့္ အက္ဒီဆင္သည္ အလုပ္မွထြက္ကာ စီးပြားျဖစ္
တီထြင္ျခင္း
ကုိအခ်ိန္ျပည့္လုပ္ကိုင္ခဲ့ေလသည္။
တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာပင္ နယူးေယာက္ျမိဳ႔သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕႔ခဲ့ျပီး နယူးဂ်ာစီ ရွိ နယူး၀ပ္ခ္တြင္ သူ၏အလုပ္ရံုကို ထပ္ဖြင့္ႏိုင္ခဲ့ေလသည္။ Edison universal Stock Printer, the automatic telegraph တို႔အျပင္
အျခားပံုႏွိပ္ေၾကးနန္းစက္မ်ားကိုလည္း နယူး၀ပ္ခ္ တြင္
တီထြင္ထုတ္လုပ္နိင္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္ကာလတြင္ပင္ အက္ဒီဆင္သည္ Mary Stilwell
ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။
၁၈၇၅တြင္အက္ဒီဆင္သည္ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းကို စတင္ ရင္ဆိုင္စ ျပဳလာရျပီး ဓါတ္ခြဲခန္းအသစ္တစ္ခု ႏွင့္ စက္ပစည္းအလုပ္ရံုတစ္ခု တည္ေဆာက္ေပးရန္ သူ၏ဖခင္အား အကူအညီေတာင္းခံခဲ့သည္။ ၁၈၇၆ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္
အလုပ္ရံုအသစ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႔ခဲ့ျပီး သူ၏လုပ္ငန္းစပ္တူရွယ္ယာမ်ားျဖစ္ေသာ
Charles Batchelor ႏွင္ John Kruesi တို႔ႏွင့္အတူ အလုပ္လုပ္ခဲ့ေလသည္။
ထို ဓါတ္ခြဲခန္းတြင္အက္ဒီဆင္သည္အႀကီးမားဆံုးေသာေအာင္ျမင္မႈကိုရရွိခဲ့ျပီး
Wizard of Menlo Park ဟူေသာ ဘြဲ႔ထူး ၊ ဂုဏ္ထူးကို
ခ်ီးျမွင့္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။
၁၈၇၇ တြင္အက္ဒီဆင္သည္ တယ္လီဖုန္းစကားေျပာခြက္ ႏွင့္စပီကာ တို႔တြင္ ယခုလက္ရွိအခ်ိန္ထိတိုင္ေအာင္ အသံုးျပဳေနဆဲျဖစ္ေသာ carbon-button transmitter ကိုတီထြင္ခဲ့ေလသည္။
ထိုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလတြင္ပင္ သံျဖဴသတၲဳျပား ဓါတ္စက္ ကိုလည္းတီထြင္ခဲ့သည္။ ၁၈၇၀ ႏွစ္မ်ားေႏွာင္းပိုင္းကာလမ်ားတြင္ J.P Morgan, the Vanderbilts ႏွင့္ အက္ဒီဆင္ တို႔သည္ အက္ဒီဆင္လွ်ပ္စစ္မီးကုမဏီ (Edison
Electric Light Company) ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ႀကသည္။
၁၈၇၉ တြင္ အက္ဒီဆင္တီထြင္ေသာ လွ်ပ္စစ္မီးသီးကို ျပည္သူလူထုထဲတြင္ ျဖန္႔ခ်ိ ႏိုင္ခဲ့သည္။
၁၈၈၂ တြင္ မက္ဟက္တန္ central power system ကို ႀကီးႀကပ္ေပးရသည္။ ၁၈၈၃ တြင္ အက္ဒီဆင္ ၏ အင္ဂ်ီနီယာတစ္ဦးျဖစ္ေသာ William J.Hammer က electron tube ကိုစူးစမ္းရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့ေလသည္။ ထိုရွာေဖြေတြ႔ရွိမႈကို Edison
effect ဟူ မူပိုင္ခြင့္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
၁၈၈၄ တြင္ အက္ဒီဆင္ ၏ဇနီးျဖစ္သူ ေမရီ သည္ သူ႔အားရင္ေသြး ၃ေယာက္တို႔ႏွင့္အတူထားရစ္ကာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။ ၁၈၈၆ တြင္ အက္ဒီဆင္သည္ Mina Miller နွင့္လက္ထပ္ခဲ့ျပီး နယူးဂ်ာစီျပည္နယ္ West Orange တြင္
ဓါတ္ခဲြခန္းအသစ္တည္ေထာင္ကာ သုေတသနျပဳလုပ္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
ထိုဓါတ္ခြဲခန္းအလုပ္ရံုတြင္ အလုပ္သမားအေယာက္ ၆၀ ္ခန္႔္ ခန္႔ထားျပီး ထိုမ်ားျပားလွေသာအလုပ္သမားမ်ားကို ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲရသည္။ အလုပ္သမားအသစ္တစ္ဦးက အက္ဒီဆင္အားအလုပ္ရံုစည္းမ်ဥ္း ၊
စည္းကမ္းမ်ားကိုေမးေသာအခါ “ဒီေနရာမွာ ဘာစည္းမ်ဥ္း ၊ စည္းကမ္းမွမရွိပါဘူး။
ကြၽန္ေတာ္တို႔တေတြအားလံုး တစ္စံုတစ္ခုကို ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ေအာင္
ျပဳလုပ္ေနၾကျခင္းျဖစ္တယ္” ဟု အက္ဒီဆင္ကျပန္ေျဖခဲ့ေလသည္။
West Orange တြင္ေနထိုင္စဥ္အတြင္း အက္ဒီဆင္သည္ စီးပြားေရးေစ်းကြက္အတြက္ ဓါတ္စက္မ်ား ၊ Kinetoscope , batteries, electric pen, mimeograph , microtasimeter တို႔ကို
စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ေလသည္။ ၁၉၁၃ တြင္ အက္ဒီဆင္သည္
ပထမဦးဆံုးအသံထြက္ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားကိုထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၁၅ တြင္ US Navy Consulting Board ၏ ဥကၠ႒ အျဖစ္ရာထူးခန္႔အပ္ျခင္းခံရသည္။ အက္ဒီဆင္သည္ တီထြင္မႈေပါင္း၁၀၀၀ေက်ာ္ကိုမူပိုင္ခြင့္ရခဲ့ေလသည္။
အက္ဒီဆင္၏တီထြင္မႈမ်ားသည္ လိုအပ္ခ်က္အရ နည္းပညာအသစ္မ်ားျဖင့္
တီထြင္မႈမ်ားျဖစ္သကဲ့သို႔ ရွာေဖြစမ္းသပ္ရင္း မေတာ္တဆေတြ႔ရွိမိေသာ
တီထြင္မႈမ်ားလည္း
ပါ၀င္ေပသည္။
ေသာမတ္စ္အယ္လ္ဗာအက္ဒီဆင္သည္ နယူးဂ်ာစီ ျပည္နယ္ West Orange ၌ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ ၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္၏တီထြင္မႈမ်ားသည္ ယေန႔ေခတ္မ်က္ေမွာက္ကာလ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အလြန္အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားလွေပသည္။